13. tydzień ciąży — jak wygląda dziecko? Wielkość płodu i waga. Trzynasty tydzień ciąży to jednocześnie jedenasty tydzień życia dziecka. Na tym etapie osiąga ono długość 8 cm i waży około 22-29 gramów. Warto wiedzieć, że trzynasty tydzień ciąży, to czas szczególnie intensywnego przyrostu masy ciała dziecka oraz jego CRL (ang. crown-lump lenght) na USG jest długością ciemieniowo-siedzeniową. Jest to najdłuższy wymiar płodu na początku trwania ciąży. Parametr ten wykorzystywany jest przede wszystkim do oceny wieku ciąży w czasie I. trymestru. W I. trymestrze wszystkie płody rosną w takim samym tempie. . 8 tydzień ciąży to 6 tydzień życia zarodka. Dobiega końca 2 miesiąc ciąży i upłynęła już połowa okresu zarodkowego, który potrwa aż do 10 tygodnia. W tym momencie zarodek ma już ukształtowanych wiele ważnych organów, rozwinięty jest także sznur pępowinowy, powszechnie nazywany pępowiną. Dlatego przyszła mama odczuwa prawdopodobnie wiele typowych dolegliwości ciążowych — nasilić się mogą nudności i wymioty, a macica jest już mniej więcej wielkości brzoskwini. To dobry moment, żeby udać się na konsultację do lekarza stomatologa, który oceni stan jamy ustnej i w razie potrzeby wdroży odpowiednie leczenie. Zobacz, czemu higiena jamy ustnej w ciąży jest tak ważna, także jakie zabiegi stomatologiczne można bezpiecznie przeprowadzać w tym okresie. Jak rozwija się zarodek w 8 tygodniu ciąży? Jak wygląda zarodek w 8 tygodniu ciąży? Pępowina: jak powstaje i jaka jest jej rola? Jak zbudowany jest sznur pępowinowy? Objawy w 8 tygodniu ciąży Dlaczego warto odwiedzić stomatologa? Jak rozwija się zarodek w 8 tygodniu ciąży? W 8 tygodniu ciąży, czyli 6 tygodniu życia zarodka, wciąż trwa tzw. okres zarodkowy, który zakończy się mniej więcej za 2 tygodnie — wtedy zarodek stanie się płodem i wejdzie w kolejną fazę życia prenatalnego. Zarodek w tym momencie posiada już zaczątki większości kluczowych dla życia narządów i układów. W zawiązkach kończyn górnych staje się widoczny zarys palców, a także okolicy łokciowej oraz nadgarstkowej. Nieco później dochodzi do różnicowania się zawiązków kończyn dolnych, które też są już dobrze widoczne; teraz właśnie powstaje płytka stopy. To ważny moment dla rozwoju narządów zmysłów, a zwłaszcza uszu — właśnie w 8 tygodniu ciąży kształtuje się u zarodka przewód słuchowy zewnętrzny, który następnie ulega połączeniu ze zgrubieniem małżowiny usznej. W kształtujących się oczach pojawia się barwnik siatkówki. Głowa jest już duża i nadal ulega zaginaniu w kierunku wyniosłości sercowej; jednocześnie dochodzi także do stopniowego prostowania się okolicy grzbietowej i szyjnej1. Sprawdź, jak rozwijają się poszczególne narządy i układy Układ sercowo-naczyniowy Mniej więcej do końca 9 tygodnia ciąży kształtują się przegrody, odpowiadające za prawidłową czterojamową budowę serca i jego właściwe funkcjonowanie. Układ pokarmowy Około 8 tygodnia ciąży wątroba oraz pętla jelit intensywnie wzrastają. Dlatego doprowadza to do wytworzenia fizjologicznej przepukliny pępkowej. Dochodzi do dalszego różnicowania: jelito tylne tworzy część okrężnicy poprzecznej i okrężnicę zstępującą, a także esowatą, odbytnicę i część odbytu. Z kolei jelito tylne kończy się stekiem, który zostaje oddzielony poprzez przegrodę moczowo-odbytową. Z jednej jej strony znajduje się kanał odbytowo-odbytniczy, a z drugiej zatoka moczowo-płciowa. Układ moczowo-płciowy 8 tydzień ciąży to z pewnością jeden z kluczowych momentów dla rozwoju narządów płciowych. Chociaż płeć genetyczna dziecka ustala się już w samym momencie zapłodnienia, to do ok. 8 tygodnia rozwoju narządy męskie i żeńskie niczym się nie różnią. W 6 tygodniu rozwoju dochodzi jednak do przemieszczenia się pierwotnych komórek płciowych (pochodzą one z listka endodermy) z pęcherzyka żółtkowego do tzw. grzebieni płciowych. W ten sposób powstają pierwotne sznury płciowe, dzięki którym rozwój narządów płciowych zarodków męskich i żeńskich zaczyna przebiegać w odmienny sposób. U zarodków męskich, dzięki obecności genu SRY, powstaną sznury płciowe jądrowe. Z kolei brak genu SRY u zarodków żeńskich sprawi, że pierwotne sznury płciowe ulegną rozpadowi, a zamiast nich ukształtuje się rdzeń jajnika. Narządy zmysłów W oczach pojawia się barwnik siatkówki. Powstaje także przewód ślimakowy. Kończyny i układ kostny Powstaje płytka stóp. W kończynach górnych, na płytce dłoni, tworzą się promieniste bruzdy, z których ukształtują się palce. Dzięki pierścieniowatym przewężeniom można wyodrębnić okolice łokcia i również nadgarstka. Źródło: prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich 1. Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012 Jak wygląda zarodek w 8 tygodniu ciąży? Zarodek na początku 8 tygodnia ciąży ma już około 8-11 mm, a pod jego koniec nawet do 14 mm. Nadal waży mniej niż 1 gram2. Jego ciało wciąż pozostaje zwinięte w kształt litery „C”, jednak podczas gdy rosnąca głowa zbliża się do okolicy sercowej, okolica szyjna i grzbietowa delikatnie się prostują. Możemy zaobserwować zawiązki dłoni i stóp — widoczne wcześniej płetwopodobne pęcherzyki uległy już spłaszczeniu i oddzieleniu od bliższego, walcowatego segmentu, za pomocą pierścieniowatego przewężenia. W ten sposób powstały płytki dłoni i płytki stóp. Na płytkach dłoni widoczne są cztery ułożone w promienisty sposób bruzdy, dzięki którym wyodrębnią się palce. Proces ten zachodzi najpierw w kończynach górnych, potem w dolnych. Dzięki utworzeniu się następnie drugiego pierścieniowatego przewężenia, w kończynach górnych będziemy mogli wyodrębnić okolice nadgarstka oraz łokcia3. 2. K. Ostrowski, Embriologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich 3. T. Sadler, Embriologia lekarska Langmana, Edra Urban&Partner Pępowina: jak powstaje i jaka jest jej rola? Sznur pępowinowy, nazywany potocznie również pępowiną, wchodzi w skład tzw. popłodu. Popłodem z kolei nazywamy struktury powstające w ciele kobiety podczas ciąży, bez których prawidłowy rozwój zarodka nie byłby możliwy. Po porodzie popłód zostaje przez matkę wydalony. W jego skład, oprócz sznura pępowinowego, wchodzą takie struktury jak: – łożysko, – owodnia, – omocznia, – także pęcherzyk żółtkowy. Pępowina jest elastycznym przewodem o walcowatym kształcie, którego zadaniem jest połączenie łożyska z płodem. Powstaje ona między 5 a 12 tygodniem ciąży. Już pod koniec 2 tygodnia ciąży zarodek posiada tzw. szypułę brzuszną, która znajduje się między owodnią a kosmówką. Następnie łączy się z nią przewód omoczniowy, powstający z uwypuklenia części pęcherzyka żółtkowego. Znajdują się w nim pępowinowe naczynia krwionośne. Okolice grzbietowe zarodka ulegają szybkiemu wzrostowi, co prowadzi do przemieszczenia się szypuły brzusznej w okolice brzuszne. Wzrost jamy owodni powoduje natomiast, że z czasem obejmuje ona zarodek, szypułę brzuszną oraz pęcherzyk żółtkowy. Jednocześnie powstają zawiązki jelit, a pozazarodkowa część pęcherzyka żółtkowego przekształca się w przewód żółtkowy. Ostatecznie sznur pępowinowy kształtuje się poprzez połączenie szypuły brzusznej i przewodu żółtkowego — w ten sposób dochodzi do połączenia zarodka z kosmówką4. Ukształtowana pępowina składa się z żyły pępowinowej, transportującej z łożyska do płodu utlenowaną krew, a także dwóch tętnic pępowinowych — ich zadaniem jest transportowanie ubogiej w tlen krwi w odwrotnym kierunku, od płodu do łożyska5. Początkowo sznur pępowinowy składa się z 2 tętnic oraz 2 żył, jednak prawa żyła w miarę rozwoju zanika. Najważniejsze funkcje pełnione przez pępowinę to: – transportowanie wraz z krwią matki składników odżywczych, – transportowanie wraz z krwią matki tlenu, – również usuwanie produktów przemiany materii wytwarzanych przez zarodka. Warto wiedzieć Długość sznura pępowinowego To, jakiej długości jest sznur pępowinowy, ma duże znaczenie. Standardowo ma on mniej więcej 60 cm. Co się dzieje, kiedy długość pępowiny odbiega od normy? – Zbyt krótka pępowina (zwłaszcza mająca poniżej 35 cm) utrudnia zarodkowi swobodne poruszanie się w jamie owodni. – Zbyt długa pępowina, zwłaszcza ta, której długość przekracza 1 m, zwiększa ryzyko powstawania tzw. węzłów prawdziwych, w wyniku czego może dojść do braku drożności w naczyniach krwionośnych. Długa pępowina zwiększa też ryzyko opętlenia płodu pępowiną (tzw. kolizja pępowinowa). Źródła: Jarosław Kaczyński, Opętlenie płodu pępowiną w ciąży pojedynczej – przegląd aktualnej literatury, prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich 4. Tomasz Gęca, Maciej Kwiatek, Arkadiusz Krzyżanowski, Anna Kwaśniewska, Pojedyncza tętnica pępowinowa u płodu, 5. Jarosław Kaczyński, Opętlenie płodu pępowiną w ciąży pojedynczej – przegląd aktualnej literatury, Jak zbudowany jest sznur pępowinowy? Sznur pępowinowy zbudowany jest z naczyń krwionośnych, które otacza charakterystyczna tkanka łączna — galareta Whartona — oraz nabłonek okrywający. Dzięki galaretowatej tkance łącznej rosnący stale płód nie powoduje niedrożności pępowinowych naczyń krwionośnych, sprawia też ona, że pępowina jest grubsza i wykazuje większą sprężystość. Tętnice oraz żyły pępowinowe owijają się wokół siebie, zgodnie z zasadą śruby lewoskrętnej; to spiralne ułożenie powoduje, że długość tętnic może być nawet 30% dłuższa niż samej pępowiny. W trakcie rozwoju zarodka, a potem płodu, pępowina — początkowo stosunkowo cienka — staje się coraz grubsza, bardziej sprężysta, dłuższa i mocniej skręcona. W rezultacie pod koniec ciąży jej średnica wynosi ok. 1,7 cm. – Tętnice pępkowe: w trakcie trwania okresu zarodkowego odchodzą od aorty. W późniejszym okresie życia płodowego istnieją jako odgałęzienie tętnic biodrowych. Ich zadaniem jest transportowanie odtlenowanej krwi od płodu do łożyska. – Żyły pępkowe: podczas rozwoju zarodka dochodzi do zaniku prawej żyły; zadaniem pozostałej lewej jest dostarczanie płodowi utlenowanej krwi. Część z niej dociera do prawego przedsionka serca poprzez przewód żylny, reszta przez zatokę żyły wrotnej lewej zostaje skierowana do krążenia wątrobowego6. 6. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Tomasz Gęca, Maciej Kwiatek, Arkadiusz Krzyżanowski, Anna Kwaśniewska, Pojedyncza tętnica pępowinowa u płodu, Objawy w 8 tygodniu ciąży W 8 tygodniu ciąży kobiecie wciąż towarzyszyć mogą typowe dla I trymestru dolegliwości: – zmęczenie i rozdrażnienie, – nudności i wymioty, – zgaga, – zaparcia, – także częste oddawanie moczu, – powiększenie i tkliwość piersi (w 8 tygodniu ciąży wzrasta pigmentacja sutków, które stają się ciemniejsze), – również zwiększona ilość wydzieliny pochwowej, – zmiany skórne np. szybsze wysuszanie skóry, wypryski, znamiona pająkowate. W 8 tygodniu ciąży możliwe jest już wyczucie podczas ginekologicznego badania dwuręcznego powiększenia macicy. Jej wielkość opisać można teraz jako mieszczącą się pomiędzy wielkością jaja kurzego a pomarańczy. Nie da się jednak jeszcze wyczuć jej wzrostu poprzez powłoki brzuszne, nie widać też wciąż powiększenia brzucha7. Określenie wysokości dna macicy umożliwia proste badanie ginekologiczne — w 8 tygodniu ciąży dno macicy można wyczuć na wysokości spojenia łonowego8. Czym jest czop Kristellera? Czop Kristellera to inaczej czop śluzowy, który powstaje we wczesnej ciąży z lepkiego, gęstego śluzu i „zamyka” ujście wewnętrzne kanału szyjki macicy. Pod wpływem estrogenów dochodzi do rozluźnienia konsystencji szyjki macicy i zwiększonego wydzielania z gruczołów, dlatego jest zauważalnie większa ilość śluzu, który utworzy czop. Czop śluzowy jest lekko mętny, ma białawy lub żółtawy kolor. Organizm pozbędzie się go przed porodem — wypadnięcie czopa śluzowego jest jednym z sygnałów zbliżającego się rozwiązania. Na razie jego zadaniem jest stworzenie bariery mechanicznej i zmniejszenie ryzyka przedostania się szkodliwych drobnoustrojów z pochwy do macicy. 7. Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r. 8. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich Dlaczego warto odwiedzić stomatologa? Każda przyszła mama powinna zatroszczyć się o stan swoich zębów oraz jamy ustnej. Konsultacja stomatologiczna przed końcem 9-10 tygodnia ciąży jest zalecana, jednak dobrze jest już wcześniej zająć się tym tematem — szczególną dbałość o ten aspekt zdrowia rekomenduje się nawet kobietom dopiero planującym zajście w ciążę. Ciąża to okres, kiedy organizm kobiety przechodzi wiele gwałtownych zmian. Są to zmiany hormonalne, ale też zmiany zachowania czy przyzwyczajeń żywieniowych. Wszystko to nie pozostaje bez wpływu na stan zdrowia jamy ustnej. Warto pamiętać, że próchnica oraz choroby przyzębia u kobiety ciężarnej mogą zwiększać ryzyko nie tylko pogłębienia się jej problemów, ale też wystąpienia powikłań. Należą do nich – niska waga urodzeniowa dziecka, – również poród przedwczesny, – stan przedrzucawkowy (wysokie ciśnienie krwi matki przy dużym białkomoczu, bądź też zbyt wysoka ilość białek w moczu), – także cukrzyca ciężarnych9. Czym jest „objaw różowej szczoteczki”? „Objaw różowej szczoteczki” to jeden z pierwszych symptomów ciążowych mających związek z jamą ustną kobiety. Pojawić się może już w pierwszym trymestrze. Nazwa tego objawu wzięła się przede wszystkim od zabarwienia szczoteczki na kolor różowy podczas codziennego czyszczenia zębów. Zjawisko to jest związane z delikatnym obrzękiem i krwawieniem dziąseł w pierwszym trymestrze. Zmienia się barwa brodawek dziąsłowych, które stają się purpurowe i czasem krwawią przy dotyku, nie powodując jednak dolegliwości bólowych. Warto pamiętać również, że lekkie krwawienie dziąseł jest stanem normalnym i nie może być powodem do zrezygnowania ze starannego czyszczenia zębów. Źródło: dr n. med. Agnieszka Pawlik, O jamie ustnej kobiet w ciąży, Zmiany stanu uzębienia w trakcie ciąży Zmiany stanu uzębienia w trakcie ciąży związane są z wieloma czynnikami i dotyczą śliny, samej flory bakteryjnej występującej w jamie ustnej oraz zachodzących zjawisk immunologicznych. Hormony ciążowe przyczyniają się również do rozpulchnienia oraz zwiększenia ukrwienia dziąseł. Estrogen powoduje wolniejszą keratynizację, czyli rogowacenie, a progesteron — zwiększoną syntezę mediatorów zapalnych. W tej sytuacji płytka nazębna wywołuje znacznie silniejszą odpowiedź zapalną organizmu niż przed ciążą. Jednocześnie wysoki poziom progesteronu powoduje, że ślina zmniejsza swoje właściwości buforujące. Biorąc pod uwagę częste w pierwszym trymestrze dolegliwości, takie jak wymioty i refluks, trudno uniknąć kontaktu szkliwa zębowego z kwasem żołądkowym. Przy związanej z działaniem hormonów ciążowych obniżonej barierze ochronnej, powstaje ryzyko nadwrażliwości oraz erozji szkliwa. Na końcu ciąży i w okresie karmienia piersią dodatkowo wzrośnie ilość bakterii w jamie ustnej, co sprzyjać będzie pojawieniu się próchnicy. Zaniedbane zęby u kobiety ciężarnej mogą sprzyjać powstaniu nadziąślaka, nazywanego też guzem ciężarnych. Jest to zmiana pojawiająca się rzadko, jednak mogąca stwarzać problemy — krwawienie nawet przy drobnych urazach, prowadzące nieraz do zaistnienia ryzyka wtórnej anemii. Chociaż niewielkie guzy nie wymagają interwencji lekarza i znikają po porodzie, to te większe mogą utrudniać normalne odżywianie i wymagać usunięcia chirurgicznego, które najbezpieczniej jest wykonać dopiero w drugim trymestrze. Nie możemy zapominać o tym, że próchnica w ciąży może mieć wpływ na przyszłe uzębienie dziecka, którego jama ustna zaraz po porodzie jest jałowa, ale zaledwie w kilka godzin zostaje zasiedlona przez bakterie pochodzące właśnie od matki. W oczekiwaniu na wyrżnięcie się zębów mlecznych osiedlają się one w błonie śluzowej jamy ustnej i namnażają się, a potem przyczyniają się do powstania wczesnej próchnicy. Warto również wiedzieć, że mitem jest, że problemy z uzębieniem podczas ciąży wynikają ze zwiększonego zapotrzebowania na wapń oraz fosfor. Kluczem do poradzenia sobie z tego typu dolegliwościami jest odpowiednia profilaktyka stomatologiczna i dbanie o jamę ustną w czasie ciąży. Jak zatem dbać o zęby i dziąsła w czasie ciąży? Oto kilka ważnych zaleceń: – pamiętać o starannej higienie jamy ustnej, – także szczególną wagę przywiązywać do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych, – sięgać po preparaty przeciwzapalne, przede wszystkim te bazujące na chlorheksydynie, – również zadbać o to, by kamień oraz złogi zostały starannie i w profesjonalny sposób usunięte (przez stomatologa)10. Polskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej zaleca również – po wymiotach przepłukanie ust wodą i odczekanie ok. pół godziny przed umyciem zębów, co zminimalizuje ryzyko erozji szkliwa, – sięganie po preparaty uwalniające fluor (pasta do zębów czy bezalkoholowe roztwory), – także przy wymiotach, refluksie czy nudnościach warto płukać usta wodą lub roztworem z sody oczyszczonej (jedna łyżeczka na szklankę wody), – wyleczenie próchnicy: jest możliwe przez cały okres ciąży, a najbezpieczniejsze między 14 a 20 tygodniem ciąży, – również stosowanie odpowiedniej diety, bogatej w białko, wapń, fluor, fosfor oraz witaminy A, C i D11. Leczenie stomatologiczne a bezpieczeństwo dziecka Czy leczenie stomatologiczne jest bezpieczne dla dziecka? Przede wszystkim należy pamiętać, że nieleczone choroby zębów i przyzębia mogą stanowić zagrożenie, dlatego najlepiej wyleczyć zęby jeszcze przed ciążą — jeśli to się nie udało, należy podczas konsultacji ze stomatologiem ustalić plan leczenia. – Usuwanie kamienia nazębnego jest bezpieczne przez cały okres ciąży, w rezultacie zapobiegamy powstawaniu poważniejszych problemów. – Bezpieczne przez cały okres ciąży jest też leczenie próchnicy. Za najbezpieczniejszy okres uznaje się 14-20 tydzień ciąży. – Wykonywanie zdjęć rentgenowskich jest niewskazane podczas całego okresu trwania ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze — promieniowanie RTG jest teratogenne, może powodować zaburzenia rozwoju i powstanie wad u płodu. Niestety w przypadku poważnych stanów zapalnych i silnego bólu wykonanie zdjęcia RTG może być konieczne. Będzie to jednak zdjęcie wykonywane wewnątrzustnie; kobieta zostanie zabezpieczona ołowianym fartuchem poniżej szyi, a żadna wiązka promieniowania nie zostanie skierowana w kierunku macicy. Takie badanie nie powinno mieć negatywnego wpływu na dziecko. – Znieczulenie miejscowe jest dopuszczalne podczas całej ciąży, chociaż oczywiście należy zachować wysoką ostrożność w jego stosowaniu. – Leki przeciwbólowe są niewskazane w szczególności w pierwszym trymestrze. Jeśli to konieczne, warto zastosować te zaliczane do bezpieczniejszych czyli np. paracetamol czy kodeinę. Naproksen, ibuprofen czy kwas acetylosalicylowy stosować można tylko w drugim trymestrze. – Leczenie chirurgiczne np. ekstrakcja zęba: jest niewskazane w I i III trymestrze. Jeżeli jednak sytuacja jest poważna, należy je przeprowadzić, zachowując szczególną ostrożność przy doborze środków znieczulających i przeciwbólowych. Źródła: Opieka stomatologiczna w czasie ciąży, materiały ze strony Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej, Katarzyna Pawłowska, Leczenie stomatologiczne w okresie ciąży, 9. Anna Lella, Jama ustna zwierciadłem organizmu, 10. dr n. med. Agnieszka Pawlik, O jamie ustnej kobiet w ciąży, 11. Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży, Polskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej, Źródła: – dr n. med. Agnieszka Pawlik, O jamie ustnej kobiet w ciąży, – Anna Lella, Jama ustna zwierciadłem organizmu, – prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich – Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012 – Jarosław Kaczyński, Opętlenie płodu pępowiną w ciąży pojedynczej – przegląd aktualnej literatury, – Ostrowski, Embriologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich – Katarzyna Pawłowska, Leczenie stomatologiczne w okresie ciąży, – Materiały ze strony – Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r. – Opieka stomatologiczna w czasie ciąży, materiały ze strony Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej, – Sadler, Embriologia, Edra Urban&Partner – Tomasz Gęca, Maciej Kwiatek, Arkadiusz Krzyżanowski, Anna Kwaśniewska, Pojedyncza tętnica pępowinowa u płodu, – Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży, Polskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej, Autor: Rafał „Zarodek w tym momencie posiada już zaczątki większości kluczowych dla życia narządów i układów.” Trwa ładowanie... Dziecko Ciąża Rozwój płodu Płód w 18 tygodniu ciąży (zdjęcia 3D) Twarz dziecka na USG w 18 tygodniu ciąży W mózgu dziecka rozwijają się ośrodki czuciowe w mózgu, teraz malec słyszy odgłosy żołądka, czy bicie serca matki Polecane dla Ciebie Komentarze Rozmiar zarodka w ósmym tygodniu ciąży to od 13 do 20 mm. W badaniu USG widoczne mogą być już ręce i nóżki, a nawet pojedyncze palce. Serce zajmuje połowę objętości klatki piersiowej, a tętno powinno wynosić już około 160 uderzeń na minutę. Czasem zaobserwować można też żołądek dziecka. Zobacz film: "Czego należy unikać w ciąży?" spis treści 1. 8 tydzień ciąży - zmiany w organizmie 2. 8 tydzień ciąży - proces ciąży 3. 8 tydzień ciąży - rozwój dziecka 1. 8 tydzień ciąży - zmiany w organizmie W ósmym tygodniu przebiegu ciąży następuje dalszy rozwój kończyn. Na „płetwowatych” do tej pory rączkach i stópkach pojawiają się promieniste przewężenia. W tym samym czasie początkowo pojedynczy pęcherzyk mózgowy dzieli się najpierw na trzy mniejsze części, a następnie na pięć. Z nich powstaną wszystkie ważne elementy mózgu, które będą odpowiedzialne za wszystkie funkcje organizmu – od regulacji rytmu serca, oddechu, temperatury ciała, po myślenie abstrakcyjne, uczucia i pamięć. Tabela. Szacunkowe wymiary ciąży w 8 tygodniu. Wyjaśnienie skrótów przedstawionych w tabeli znajdziesz w artykule Biometryczne wymiary płodu. Wiek ciążyPęcherzyk ciążowyCRL8 tydzień 1 dzień26 mm13 mm8 tydzień 2 dzień27 mm14 mm8 tydzień 3 dzień28 mm15 mm8 tydzień 4 dzień29 mm16 mm8 tydzień 5 dzień30 mm17 mm8 tydzień 6 dzień31 mm18 mm U dziecka zaczyna kształtować się twarz, pojawiają się zalążki małżowin usznych, nosa, a w miejscu, gdzie powstaną oczy, gromadzi się barwnik w postaci małych ciemnych plamek. W ósmym tygodniu ciąży pochylona ku przodowi głowa dziecka stanowi jeszcze połowę długości ciała. Rozpoczyna się bardzo ważny proces kształtowania i doskonalenia narządów zmysłu, który będzie trwał praktycznie do końca ciąży i w pierwszych miesiącach życia dziecka. Jego ewentualne zakłócenia mogą prowadzić do poważnych dysfunkcji tych narządów, jak ślepota czy głuchota, dlatego bardzo ważne jest unikanie wszelkich substancji toksycznych na tym etapie ciąży. Kształtują się powieki i nozdrza zewnętrzne nosa. Następuje rozwój kubków smakowych. Okolica warg staje się wrażliwa na dotyk i nawet jej lekkie podrażnienie powoduje reakcję uogólnioną całego ciała w postaci zwrotu tułowia. Zaczyna się proces unerwiania ucha wewnętrznego. Kształtują się też płuca, których rozwój będzie trwał aż do trzydziestego siódmego tygodnia – jest to organ, który potrzebuje najwięcej czasu do pełnego ukształtowania. Kręgosłup dziecka zaczyna się usztywniać, a „płazi” czy „gadzi” ogon zanika, zamieniając się w kość ogonową. PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem: 8. tydzień ciąży a termin porodu - odpowiada lek. Aleksandra Witkowska USG wskazujące na 8. tydzień ciąży - odpowiada lek. Piotr Pilarski Badania na cytomegalowirus a 8 tydzień ciąży - odpowiada lek. Marta Gryszkiewicz Wszystkie odpowiedzi lekarzy 2. 8 tydzień ciąży - proces ciąży Brzuch w ósmym tygodniu ciąży - prawdopodobnie będziesz mogła już zauważyć lekkie zaokrąglenie brzuszka poniżej linii pępka, szczególnie jeśli mamy do czynienia z ciążą bliźniaczą lub jeśli nie jesteś pierwiastką. Nie jest to związane z wielkością samej macicy, którą można porównać do grejpfruta, ale raczej z poluzowaniem powłok brzusznych, powodującym przesunięcie się głównie jelit do przodu. Mogą zacząć Cię nękać bóle w podbrzuszu o średnim nasileniu. Możesz zacząć doświadczać charakterystycznego bólu ciągnącego w pachwinach, związanego z rozpoczęciem powiększania się macicy, która naciąga więzadła, na których jest zawieszona. Bóle te mogą być szczególnie intensywne w pierwszej ciąży. Jeśli jednak ból będzie silny – silniejszy niż doświadczany w czasie bolesnych krwawień menstruacyjnych, lub będzie mu towarzyszyć krwawienie z dróg rodnych – zgłoś się niezwłocznie do lekarza. Może to być bowiem oznaka poronienia lub pęknięcia ciąży pozamacicznej, co zagraża bezpośrednio Twojemu życiu. Nawet jeśli zarodek został zlokalizowany w obrębie macicy, istnieje pewne ryzyko, że ewentualny bliźniak utworzył ciążę pozamaciczną. W ósmym tygodniu ciązy płód zaczyna rozwijać wyraźne kończyny (123RF) Mogą pojawić się też pierwsze bóle w krzyżowym odcinku kręgosłupa, pośladkach, a nawet udach, co jest związane z uciskiem rosnącej macicy na kręgosłup i nerw kulszowy. Oprócz paracetamolu przyjmowanego doraźnie, nie ma żadnej recepty na te bóle – jeśli wystąpią w pierwszym trymestrze, to z dużym prawdopodobieństwem mogą Cię trapić aż do końca ciąży. Czasem pomaga masaż, fizjoterapia, a bieżącą ulgę przynieść może zmiana pozycji. W dalszym ciągu będą Cię męczyć inne dolegliwości pierwszego trymestru, jak poranne nudności, wymioty, utrata apetytu, częste oddawanie moczu, przewlekłe zmęczenie, bezsenność czy żywe sny. Pomimo występowania nudności, możesz zacząć doświadczać przemożnej ochoty na zjedzenie pewnego rodzaju pokarmu, co może być związane z brakiem jakiegoś mikro- lub makroelementu w Twojej diecie. W dalszym ciągu możesz skarżyć się na powiększone piersi, które będą tkliwe i nieodpowiadające dobrze na dotyk. Piersi nie tylko się powiększą – brodawki sutkowe powoli będą przybierać coraz ciemniejszą barwę, a gruczoły rozlokowane wokół samego sutka, do tej pory praktycznie niezauważalne – powiększą się, uwypuklą i również zrobią ciemniejsze. Możesz też odczuwać zmniejszone libido. Stres związany z ciążą, nudności, bolesne piersi, obawa o zdrowie dziecka mogą sprawić, że nie będziesz mieć ochoty na współżycie w tym okresie. Pamiętaj, że czułość można sobie okazywać na wiele sposobów. Staraj się rozmawiać o tym szczerze ze swoim partnerem, na pewno zrozumie. Popęd seksualny powinien powrócić w drugim trymestrze ciąży. Co ciekawe, niektóre kobiety odczuwają zwiększony popęd seksualny już w pierwszym trymestrze, a u innych nie dochodzi do wyraźnych zmian na tym polu. 3. 8 tydzień ciąży - rozwój dziecka Jednym z najbardziej przykrych objawów ciąży związanych z pierwszym trymestrem, który może szczególnie uwidocznić się w okolicy ósmego tygodnia, są migrenowe bóle głowy. Średnio około 15-20% wszystkich ciężarnych doświadcza epizodu migrenowego w pierwszym trymestrze ciąży. Co ciekawe, kobiety, które doświadczały migrenowych bólów głowy przed ciążą, zwykle chwalą sobie okres ciąży jako czas, w którym objawy te miały mniejsze nasilenie. Silne bóle głowy w ciąży dotykają za to z reguły kobiety, które nigdy wcześniej na silny ból głowy nie narzekały. Bóle te pojawiają się niezapowiedzianie, mogą trwać kilka godzin, a nawet cały dzień. Jest to tym bardziej nieprzyjemny objaw, że ciąża uniemożliwia skuteczne jego farmaceutyczne uśmierzanie – większość leków przeciwbólowych jest przeciwwskazana w ciąży, a w szczególności w pierwszym jej trymestrze. Nie jest dobrze poznany mechanizm powstawania migrenowych bólów głowy w ciąży. Odpowiada za nie prawdopodobnie zwiększony poziom hormonów płciowych lub ich dość gwałtowne wahania. Na to nakłada się silny stres związany z ciążą, niewyspanie, osłabienie wymiotami, lekkie odwodnienie i ogólnie gorsze samopoczucie. Pewną rolę odgrywa też gwałtowne odcięcie dostaw kofeiny – większą szansę na rozwój migreny mają kobiety, które przed ciążą wypijały dużą ilość kawy czy herbaty. Kobietom, które doświadczyły silnej migreny w ciąży, zaleca się unikanie długotrwałej ekspozycji na monitor komputera czy telewizor, unikanie jaskrawego oświetlenia, przebywanie w półmroku w dobrze wentylowanym pomieszczeniu oraz unikanie lekkiego nawet odwodnienia. Możesz też poeksperymentować z ciepłym bądź chłodnym prysznicem czy zimnymi okładami na czoło lub twarz. Z czasem pewnie zauważysz, jakie czynniki zewnętrzne przyczyniają się do pojawienia się bólu (bywają one bardzo indywidualne wśród przyszłych matek) i nauczysz się ich unikać. Jeśli cierpisz na silne bóle głowy w pierwszym trymestrze – pociesz się, że zwykle bóle te zanikają w dalszej części ciąży, gdy poziomy hormonów płciowych się stabilizują, a organizm kobiety „przyzwyczaja się” do ich podwyższonego poziomu. Ewentualne pojawienie się tego rodzaju bólów głowy nie wiąże się też z żadnym ryzykiem czy zagrożeniem dla zdrowia Twojego dziecka. polecamy

8 tydzień ciąży zdjęcia płodu